TÜP BEBEKTE BAŞARI ORANLARI
Tüp bebek yaptırmaya karar veren çiftlerin en sık sorduğu ve ilgilendiği konudur. Zira hem yapılan işlemin başarı şansını bilmek, hem de başarısı en yüksek tüp bebek merkezinde tedaviye başlamak istemektedirler. Tüp bebek başarı oranından bahsederken gebelik oranı ve canlı doğum yapma oranını birbirinden ayırmak gerekir. Her gebe kalan tüp bebek hastası doğum yapamamakta, bazen tüp bebek sonucu oluşan gebelik düşükle sonuçlanabilmektedir. Genel olarak canlı doğum oranları gebelik oranlarından % 5-7 daha düşüktür.
Tüp bebek tedavisine başlayan her çiftin farklı özelikleri vardır; en önemli olara kadının yaşı her çift için farklıdır, ayrıca kadında çikolata kisti, doğuştan yarım rahim veya yumurtalık rezervi az olabilir. Erkekte sperm meni de hiç olmayıp ameliyatla alınması gerekebilir veya sperm değerleri tamamen normal olabilir vb. gibi birçok farklı durum sayılabilir. Bu kadar karmaşık grupta tek bir başarı oranından bahsetmek doğru olmayacaktır. Örneğin erkekte sperm probleminden dolayı tüp bebek yapılıyorsa eşinin yaşı 25 olduğunda aynı erkete başarı oranı daha fazla, 38 olduğunda daha az olacaktır. Tüp bebek başarı oranını etkileyen bu kadar çok faktör olabildiğince aza indirgenerek bir başarı oranından bahsedilebilir. Öncelikle yaş gruplarını 35 altı, 35-37, 38-40, 41-42 ve üstü diye gruplandırmak gerekir. Kadın yaşı arttıkça başarı oranının azaldığı temel olarak bilinmelidir. Tüp bebek yaptıracak çifte başarı oranının ne civarda olduğu ve neden bu oranın verildiği anlatılmalıdır. Tüp bebek şansı yüksek hastalar şöyle tanımlanabilir; kadın yaşı 35 altında, yumurtalık rezervi iyi, yumurtalık ve rahimlerinde bir anormallik olmayan kadınlar ve erkekte ağır sperm anormalliği olmayan çiftlerdir. Bu en iyi gruplarda tüp bebek başarı oranları % 50-60 ları geçmemektedir. Bu grup hastalarda birkaç denemede başarı %95 lere çıkabilmektedir.
Öte yandan tüp bebek tedavilerinin ticari bir yönü olduğu da unutulmamalıdır. Başarı oranları düşük olan klinikler tercih edilmeyeceğinden başarısı düşük olan kliniklerinde doğru rakamları söylemeleri beklenemez, yani kimse “ ayranım ekşi “ demeyecektir. Bir çift kliniğe sizin başarı oranınız ne diye sorduğunda “yüksek oranlar” alması kaçınılmazdır, zira “dilin kemiği” yoktur. Bu cevabı belli olan bir sorudur. Bu nedenlerle kliniklerin kendi ifade ettikleri veya medyaya verdikleri oranlar gerçekçi olmayabilir, bunlara inanarak karar verilmemelidir.
Kliniğin tüp bebek başarısının yüksek olması kendilerine hasta sayısını ve ticari kazancını artıracağı göz önüne alındığında her tüp bebek merkezinin başarıyı artırmak için elinden geleni yapacağı aşikardır. Unutulmaması gereken nokta hasta da doktorda aynı şeyi “gebeliği” istemektedirler. Bir çok tüp bebek merkezinin olduğu kulvarda en yüksek başarıyı yakalamak için koşarken merkezler hastalarına başarılarını nasıl artırdıklarını göstermek için çeşitli yöntem ve teknolojileri sanki yalnızca kendileri uyguluyormuş gibi göstermektedirler. Teknolojiyi üreten firmalar bunu satınca para kazanmaktadırlar ve tüp bebek merkezlerinin kapısına gelerek “bakın bu cihaz, bu ilaç, bu tetkik vb.” başarıyı artırıyor diye pazarlamaya çalışmaktadırlar. Tüp bebek merkezleri de gerçekten başarıyı artıracak uygulamayı almaktadırlar, çünkü bununla elde ettikleri yüksek başarı kendilerine ticari olarak zaten dönecektir. İşte bu nokta da etkisi tam gösterilmemiş uygulamaların pazarlama taktiği ortaya çıkmaktadır, şöyleki; medyaya yanlış haber yaptırılarak hastaların tüp bebek merkezlerine bu uygulama sizde var mı? diye sorması sağlanmaktadır. Merkezlerden önce birkaçı sırf hasta soruyor diye almakta, daha sonra da diğer merkezler “sizde yok mu şu merkezde varmış” sorusuna maruz kaldıklarında uygulamayı etkisine inanmasalar da almak zorunda kalmaktadırlar. Bu etkisiz uygulamalara geçen yıllar içinde bakacak olursak; embryo yapıştırıcı, HLA-G, yapay rahim, metabolimics v.b. sayabiliriz.
Maalesef ülkemizde tüp bebek başarı oranlarının tarafsız olarak veren bir organizasyon yoktur, merkezlerin verdikleri oranlarda taraflı olduğundan güvenilememektedir. Ancak Amerika’daki oranları gösteren web sitesinden
https://www.sartcorsonline.com/rptCSR_PublicMultYear.aspx?reportingYear=2019
yaklaşık 300.000 tüp bebek denemesinden elde edilen başarı oranları görülebilir. Ulsal verinin toplanması ve derlenmesi uzn sürdüğünden veriler bir kaç yıl geriden gelmektedir.Bu site İngilizce olup, değişkenleri hasta özelliklerine göre değiştirdikten sonra ortaya çıkacak başarı oranı görülebilir. Ülkemize bu oranlar rahatlıkla uyarlanabilir, gerçekten ülkemizdeki tüp bebek başarı oranları yurtdışı çoğu merkezle rekabet edecek düzeydedir diyebiliriz.
Tüp bebek yaptırdığınızda kendi tüp bebek başarı oranınızı aşağıda bu verilere dayanılarak oluşturulmuş hesaplayıcı(calculator) den hesaplayabilirsiniz. Bu hesaplayıcıda yaşını, boyunuzu( cm ye çevriliyor), kilonuzu ( kg e çevriliyor) ve diğer sorulan soruları varsa AMH değerinizi girerek beklenen tüp bebek başarı şansınızı objketif veri ile görebilirsiniz.
https://w3.abdn.ac.uk/clsm/SARTIVF/tool/ivf1
Tüp bebek denemesinin başarılı olmasında çocuk isteyen çiftin özelliklerinin yanı sıra, hekimin çifti iyi değerlendirmesi, uygun yumurta uyarıcı protokolunun uygulanarak, uyarı tedavisinin özenle takibi ve yumurta alma ve transfer zamanlamasının iyi yapılması etkilidir. Diğer yandan embriyoloji laboratuarı şartları ve embriyolog faktörü de önemlidir. Sonuçta tüp bebekte başarıyı etkileyen birçok faktör olduğunu bilmek gerekir.
